Autorem koncepcji cyklu uczenia się przez doświadczenie jest David Kolb. Przez lata zajmował się on tematyką uczenia, a jego model uczenia się wszedł już do kanonu założeń przyświecających twórcom programów szkoleniowych. Co ciekawe, jego koncepcja ma solidne podłoże naukowe. Kolb odwołuje się w niej między innymi do teorii Johna Deweya, Kurta Lewina czy Jeana Piageta.
Cykl Kolba
Uczenie się możemy wyobrazić sobie jako sekwencję powtarzających się etapów, z których kluczowym jest właśnie konkretne doświadczenie. Co istotne, dziś może to wydawać się oczywiste, ale Kolb stwierdził, że kiedy uczymy się czegoś nowego, modyfikujemy nasze wcześniejsze doświadczenia. Z drugiej strony nasze nowe doświadczenia będą miały także wpływ na kolejne, z którymi będziemy mieli do czynienia w przyszłości.
W sekwencji uczenia się wyróżniamy:
Doświadczenie – to coś, co przeżywamy w danej chwili. Wiąże się ono z aktywnością, robieniem czegoś.
Obserwacja i refleksja – polega na analizie doświadczenia. Możemy sobie to wyobrazić jako zatrzymanie klatki filmu i przyjrzenie się jej z różnych perspektyw.
Abstrakcyjna teoria – wyciąganie wniosków, uogólnienie, odkrywanie prawidłowości, które można ująć w spójną całość.
Test – jest to etap przetestowania nowych zachowań na podstawie wniosków wyciągniętych z doświadczenia. Polega na sprawdzeniu nowych kompetencji w praktyce.
Mówimy o tym procesie jako sekwencji ponieważ po zakończeniu jej zaczyna się ona od nowa. Taki cykl może, a w zasadzie jest, powtarzany wielokrotnie. Co ciekawe, zwykle taki proces zaczyna się od doświadczenia. Jednak może również rozpocząć się każdym z tych etapów i przebiegać dalej. Uwzględnienie wszystkich etapów cyklu Kolba przy planowaniu treści szkoleniowych i budowaniu planów szkoleniowych okazało się bardzo efektywne w edukacji dorosłych.
Zauważ także, że nieustannie przechodzimy przez podobne sekwencje na co dzień. Mniej lub bardziej świadomie nabywamy w ten sposób nowe kompetencje lub rozwijamy już posiadane.
Style uczenia się
Dodatkowym ważnym wnioskiem, który wynika z tego modelu są style uczenia się. Okazuje się, że większość z nas posiada preferencje co do sposobu, w jaki najefektywniej się uczymy. I tak odnosząc się do omówionych etapów mówimy o:
Działaczach – osobach, które najchętniej uczą się poprzez podejmowanie aktywności, wykonywanie czynności, mówiąc wprost – robiąc coś.
Refleksyjnych – to osoby, które lubią uczyć się poprzez analizowanie danych i faktów. Zbierają informacje i zastanawiają się nad różnymi aspektami sytuacji.
Teoretycy – najchętniej uczą się poprzez wykrywanie zależności pomiędzy różnorodnymi faktami. Uogólniają zebrane dane, budują teorie i analizują je.
Pragmatycy – najchętniej uczą się sprawdzając treści szkoleniowe w praktyce.
Style uczenia się a metody szkoleniowe
Posiadając taką wiedzę możesz budować swój program szkolenia w taki sposób, aby trafił on w preferencje uczenia się wszystkich uczestników zajęć edukacyjnych.
Zobaczmy co możesz przygotować dla poszczególnych typów uczestników:
Działacze – docenią wszelkie aktywności i nowe doświadczenia. Lubią zadania, a w szczególności gry, symulacje, różnorodne ćwiczenia. Docenią także pracę w grupach. Preferują szkolenia dynamiczne, niestandardowe.
Refleksyjni – lubią analizować doświadczenia. Angażują się w zadania i gry, ale w inny sposób – preferują obserwację ich przebiegu. Lubią szkolenia dobrze zaplanowane, pozostawiające czas na analizę i dyskusję.
Teoretycy – lubią analizować treści szkoleniowe w kontekście całościowych systemów, modeli, teorii. Uwielbiają wykrywać zależności dążąc do racjonalnego wyjaśniania zjawisk, a więc i doświadczeń. Preferują szkolenia wprowadzające koncepcje, schematy i modele.
Pragmatycy – docenią każdą możliwość praktycznego przetestowania nowych treści szkoleniowych np. w postaci ćwiczeń praktycznych. Dodatkowo lubią pracować na konkretnych i pragmatycznych problemach powiązanych z ich życiem zawodowym i osobistym. Preferują szkolenia bazujące na przykładach.
